1- معناى گناه: گناه یعنى نافرمانى و تجاوز از حدود الهى. در قرآن براى گناه تعابیر مختلفى آمده از جمله: ذنب، معصیت، اثم، سیئه، جرم، حرام، خطیئه، فسق، فساد، فجور، منکر، فاحشه، وزر. البته تمام این گناهان را مى‏توان در سه مرحله خلاصه کرد. مرحله اول - گناهانى که به صورت ترک عبادات واجب صورت گرفته مانند ترک نماز و روزه... مرحله دوم - گناهانى که به صورت تخلف از نواهى حق صورت گرفته مانند شرب خمر، چشم‏چرانى، زنا، قمار، لواط، استمناء، استماع موسیقى حرام و... . مرحله سوم - گناهانى که علاوه بر نافرمانى از اوامر خدا حقوقى از مردم را ضایع نموده

 مانند قتل نفس، سرقت، ربا، غصب، رشوه. براى شناخت بیشتر گناه ر.ک: گناه‏شناسى، محسن قرائتى 2- چرا خداوند کارى را گناه مى‏داند؟ به طور کلى مى‏توان گفت: خداوند متعال انسان را خلق کرد تا موجودى آفریده باشد که بتواند با اختیار خود به کمال برسد. انسان داراى دو نوع گرایش و خواسته مادى و معنوى است. گرایش‏هاى مادى او در حیوانات هم هست و گرایش‏هاى معنوى او در ملائکه هم هست. اما نه حیوانات گرایشات معنوى انسان را دارند و نه ملائکه گرایشات مادى انسان را، لذا اگر انسان پاسخ گرایش‏هاى معنوى خود را ندهد و فقط به مادیات خود بپردازد از حیوان‏ها پایین‏تر مى‏آید و اگر با وجود گرایشات مادى، معنویات خود را تکامل بخشد از ملائکه نیز برتر مى‏شود. راه صعود به قله‏هاى تکامل و راه سقوط به دره‏هاى شقاوت و پستى چیست؟ واجبات الهى عبارت است از آن پله‏هایى از نردبان تکامل که انسان حتما باید از آنها بالا رود و محرمات الهى عبارت است از آن پله‏هایى از سرازیرى شقات که نباید از آنها پایین رود. هرگاه انسان واجبى را ترک کند یا حرامى را مرتکب شود، نه تنها راه تکامل را نپیموده است، بلکه به دره‏هاى شقاوت سقوط کرده است. مستحبات الهى نیز پله‏هایى است که انسان را به تکامل مى‏رساند اما خداوند به عللى آنها را واجب نکرده است مانند این که واجب کردن آنها باعث مشقت بر بندگان مى‏شود و یا این که اهمیت کمترى نسبت به واجبات داشته‏اند. مکروهات الهى نیز پله‏هایى است که ارتکاب آنها انسان را سقوط مى‏دهد اما اهمیت آن کمتر از محرمات است. پس علت این که خداوند کارى را گناه و حرام مى‏داند این است که انسان را سقوط مى‏دهد. در یک تقسیم کلى، تمام احکام دینى را به دو دسته تقسیم کرده‏اند: تکلیفى و وضعى. احکام تکلیفى؛ احکامى است که وظیفه انسان را نسبت به اعمال و رفتار وى مشخص مى‏کند مانند واجب بودن نماز و حرام بودن ظلم؛ این احکام اقسامى دارد. از جمله: واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح. اینها مربوط به تکلیف و وظیفه مکلفین است. حرام؛ عملى است که ترک آن لازم و انجامش عذاب دارد مانند دروغ. پس این که گفته مى‏شود «هر گناهى حرام است» در این شکى نیست چون گناه اعم از صغیره یا کبیره، حرام و ترک آن واجب است و ارتکاب آن موجب خشم و غضب خداوند متعال است و آنچه در این مرحله حائز اهمیت مى‏باشد، این موضوع است که ورع از محارم‏الله - اجتناب از تمام گناهان - پایه تمام کمالات معنوى و مقامات اخروى است و براى هیچ کس مقامى حاصل نشود مگر با ورع از محارم الله. به طورى که امام صادق(ع) پس از سفارش به تقوا و ورع و جدیت در عبادت مى‏فرمایند: «بدان که جدیت در عبادت فایده ندارد، در صورتى که ورع در آن نباشد»(شرح چهل حدیث امام خمینى، به نقل از اصول کافى، ج 2، ص 78). و این که مى‏گویند: «هر حرامى، گناه است» ناظر به احکام تکلیفى است و صحیح مى‏باشد چون طبق تعریف حرام تکلیفى عملى است که ترک آن واجب و ضرورى است و انجامش کیفر و عقوبت دارد مانند مثالى که زده شد (یا غیبت، تهمت و امثال آن). در مقابل احکام تکلیفى، احکام وضعى قرار دارد که وضعیت و کیفیت چیزى را مشخص مى‏کند مانند طهارت، نجاست، حلیت، حرمت، صحت، بطلان که خارج از بحث ما مى‏باشد.

منبع:http://rss.nahad.ir/QAForm.aspx?ID=9753