(( نمایشنامه خطبه غدیر ))
مطهری کیست؟
در ضمن اسناد و نوشتهها و گزارشهای بسیاری از مأموران ساواک، آنجا که از ضرورت آشنایی با شخصیت و افکار و اندیشههای استاد مطهری صحبت شده، از ایشان با این عبارات یاد میشود:
«برابر سوابق موجود، نامبرده بالا [استاد مطهری] یکی از روحانیون افراطی... میباشد که در جریان پانزده خرداد 42، به اتهام اقدام علیه امنیت کشور دستگیر و به مدت چهل روز بازداشت بوده است. یاد شده فوق، از آن پس همواره درصدد بوده که در فرصتهای مقتضی، اقداماتی بر علیه امنیت کشور دنبال نماید. مشارالیه از سال 42 تاکنون، متناوبا در جلسات مذهبیِ مختلف در تهران و شهرستانها، مطالب تحریکآمیز، گمراه کننده و اهانت آمیزی را در لفاف مسایل مذهبی و تاریخ اسلام بیان کرده و مینماید. از جمله اقدامات مشارالیه آن است که در سال 49، فعالیت دامنه داری را آغاز نمود تا ضمن افتتاح یک حساب بانکی و به دنبال تبلیغات مفصل در بالای منبر، از بین عناصر متعصب مذهبی، وجوهی را جهت کمک به فلسطینیها جمعآوری کند».
جلوگیری از فراموشی نهضت اسلامی
پس از جریانات پانزدهم خرداد و به زندان افتادن استاد مطهری و آزادی ایشان، آن شهید نه تنها در ادامه دادن راه مبارزه کوتاه نمیآید، بلکه مصممتر از همیشه، این راه را پی میگیرد. ایشان میکوشد ضمن آشناسازی مردم به وظایف دینی و اجتماعیشان، از به فراموشی سپرده شدن رهبران در بند نهضت، به ویژه امام خمینی رحمهالله جلوگیری به عمل آورد. شهید مطهری در بهمن ماه سال 1342، در مسجد هدایت در این باره میگوید: «باید از امر به معروف و نهی از منکر کوتاهی ننماییم. باید از برادران دینی خود بخواهیم و به ایشان بگوییم که چه باید بکنند تا این که بتوانند از حقوق خود دفاع نمایند.... ما مسلمانان، باید رهبران واقعی خود را بشناسیم و بدانیم که چه شخصی در راه سربلندی اسلام و قرآن کوشش مینماید و باید کسانی که فرمان خدای بزرگ را کفر میدانند و برای آمال دنیوی خود قرآن و دین اسلام رالگدمال میکنند، از بین خود طرد نماییم. اکنون نیز وقت باقی و کار از کار نگذشته. همه یک دل و یک زبان میتوانیم نیّات اسلام را برآورده سازیم و همه برای خلاصی رهبران بزرگ اسلام کوشش نماییم».
روشنگری در حال مبارزه
شهید مطهری، از اندیشمندانی بود که در کنار مبارزه با دشمن، از روشنگری و آموزش مردم و آشناسازی آنهابا معارف اسلامی و هدایت اخلاقی مردم غافل نمیشد. به شهادت اسناد، اغلب سخنرانیهای ایشان، به یکی از این دو یا هر دو مقوله میپرداخت.
به عنوان نمونه، در یکی از اسناد ساواک آمده است: «آقای مرتضی مطهری، استاد دانشگاه، تحت عنوان انسانیت در مکتب علی، صحبت و در موارد آزاد ساختن خود از قید و بند نفس صحبت کرده و میگفت: استعمارگران غربی میکوشند تا ما را در قید و بند اسارت نفس خود نگه داشته و حس آزادی خواهی و آزادیطلبی را از ما سلب کنند. او پس از گفتن مطالبی، دانشجویان را به پاکی و دینداری دعوت نمود».
در یک مورد دیگر در گزارش ساواک آمده است: «مرتضی مطهری، در حسینیه [ارشاد[ حاضر شد و درباره اتحاد و یگانگی مسلمانان صحبت نمود و در پایان، اظهار داشت رؤسای جمهوری اسبق آمریکا، سعی داشتند بین کشورهای اسلامی اختلاف اندازند و گفته بودند مسلمانان باید روی ملیّت تکیه کنند، نه روی ایمان. همین موضوع ضربه بزرگی به اسلام و اسلامیان وارد کرد».
ساواک و شهید مطهری
در گزارشی از ساواک، پس از اشاره به فعالیتهای مختلف استاد مطهری، به عنوان پیشنهاد و نتیجه بررسیهای فراوان آمده است: «نتیجه حاصله از تجزیه و تحلیل اقدامات شیخ مرتضی مطهری، حاکی از آن است که یاد شده، از سال 42 تاکنون، همواره درصدد آن بوده که به انحای مختلف و با زیرکی خاص، به اقدامات روحانیون افراطی در مخالفت با رژیم دامن زده و ضمن سخنرانیهای خلاف و از طریق فعالیتهای جنبی، از جمله تألیف کتاب، عناصر متعصب مذهبی را نسبت به رژیم و انقلاب سفید، هرچه بیشتر بدبین نموده، و آنان را به سوی فعالیتهای ضدامنیتی سوق دهد. پس از جلوگیری از تشکیل جلسات حسینیه ارشاد که قریب به اتفاق شرکت کنندگان آن دانشجویان دانشگاهها و مدارس عالی بودند، مشار الیه تصمیم گرفته که به سمپاشیهای خود در بالای منبر ادامه دهد و به این ترتیب، اگر این امکان را نداشت که دانشجویان را به حسینیه ارشاد بکشد، خود به دیدن آنها رفت و از آن پس، با برنامهای پیگیر، در جلساتی که در مساجد و نمازخانههای دانشگاهها و مدارس عالی برقرار میگردید، جهت دانشجویان این مراکز سخنرانی کرده است تا بتواند اقدامات سوء خود را دنبال نماید».
نقش ایمان در حفظ استقلال
از آنجا که رژیم شاه وابسته به سردمداران سرمایهداری و استعمارگران بود، از سخنرانیهای روشنگرانه استاد مطهری در افشای ماهیت و نقشههای استعمارگران و ترفندهای مختلف آنها، بسیار نگران و بیمناک میشد. این نگرانی، در بسیاری از گزارشهای ساواک مشهود است. در سندی، از سخنرانی استاد مطهری در مسجد هدایت گزارشی تهیه شده و این موضوع به روشنی در آن به چشم میخورد: «شیخ مرتضی مطهری بالای منبر رفت و درباره توبه و ایمان به خدا صحبت کرد و گفت که باید از ایمان مثل جواهر مواظبت نمود. اگر غرب صنعت و پول دارد، کشور ما هم معنویات دارد. شما جوانها فکر میکنید خارجیان فقط در فکر بردن نفت و ذخایر زیرزمینی ما هستند، اما آنها با معنویت شما نیز سر و کار دارند. وقتی که ملتی ایمان نداشته باشد، غالب شدن بر آن ملت آسان است و سپس درباره علت شکست اسپانیای مسلمان که بر اثر عیاشی ملت اسپانیا در زمان قدیم به وقوع پیوست، صحبت کرد».
منبع